[សម្តេច] (The Prince) ដែលមានសាធារណជនទាំងមូលជាសត្រូវហើយ មិនដែលអាចផ្តល់សេចក្តីសុខដល់ខ្លួនឯងបាននោះឡើយ។ កាលណាសម្តេចកាន់តែសាហាវយង់ឃ្នង របបរបស់សម្តេចកាន់តែចុះខ្សោយ។
— នីក្កូឡូ ម៉ាគីយ៉ាវែលី្ល (Niccolo Machiavelli)
គោលដៅនៃការបង្រ្កាបបាតុកម្មអហិង្សាដោយហិង្សាគឺពុំមែនដើម្បីសម្លាប់ឬបង្ករបួសស្នាម ឱយបាតុករមានការឈឺចាប់ផ្លូវកាយទេ តែគឺសម្លាប់ផ្លូវចិត្តតស៊ូរបស់ពួកគេ។ អ្វីដែលជនផ្តាច់ការចង់ឃើញនិងចង់បានគឺការគាំទ្រ ការឈប់តវ៉ា ការរក្សាភាពស្ងាត់ស្ងៀម (សំរាប់ប្រជាជន គឺស្ងាត់ដោយគ្មានសេចក្តីស្ងប់) និងការទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលឡើងវិញ ព្រោះពួកគេដឹងថាពួកគេមិនអាចកាន់អំនាចដោយមានប្រជាជនខ្លួនឯងជាសត្រូវនោះឡើយ។ ការបង្ក្រាប ហេតុតែត្រូវធ្វើឡើងឱយធ្ងន់ ឱយព្រៃផ្សៃ មិនមែនដើម្បីជីកស្មៅឱយដាច់ឫសទេ តែគឺដើម្បីកុំឱយស្មៅងើបឡើងស្រុះគ្នា ចងជាបាច់ កាច់លែងបាក់ នាំឱយទប់ទល់លែងជាប់ ធ្វើឱយកងសន្តិសុខ ប៉ូលីសនិងយោធា បោះបង់ភារកិច្ច ព្រោះបារម្ភពីអនាគតរបស់ខ្លួន នៅពេលមើលឃើញថារបបដឹកនាំទំនងមិនអាចទប់ទល់បានយូរបន្តទៀត។ អត្ថន័យបង្កប់ក្នុងការបង្ក្រាបគឺ «សម្លាប់មួយគំរាមមួយរយ» គឺការភ័យខ្លាចរបស់ប្រជាជនគឺជាសំណើចចំអកឡកលើយពីជនផ្តាច់ការ ព្រោះប្រជាជនកាន់តែខ្លាច ឱកាសឈ្នះកាន់តែច្រើន ពួកគេកាន់តែសប្បាយចិត្ត។ ការគិតពីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ប្រជាជនម្នាក់ៗ មិនសូវគិតប្រយោជន៍រួម ការមិនអាចរួបរួមគ្នាជាធ្លុងមួយ គឺជាអ្វីដែលជនផ្តាច់ការចង់បានបំផុត។ បើគេពិតជាចង់សម្លាប់អ្នកប្រឆាំងឱយអស់មែន គេអាចប្រើអាវុធធុនធ្ងន់ មួយគ្រាប់ចង់សម្លាប់ប៉ុន្មានរយក៏បាន។ គេអាចស៊ើបរកជនសង្ស័យនិងអាចសម្លាប់ដោយគ្មានការកាត់ទោស។ បើប្រជាជនកាន់អាវុធប្រើហិង្សាកាន់តែប្រសើរ ព្រោះពួកគេអាចសម្លាប់តែម្តងដោយគ្រាន់តែចោទប្រកាន់ថាប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់គំរាមកំហែងជីវិតអ្នកដទៃ ឬនិយាយថាពួកគេប្រើហិង្សាលើបាតុករដើម្បីការពារខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។ ទោះគ្មានទោសប្រហារជីវិតក៏ដោយ ក៏ពួកគេមិនគោរពច្បាប់ សម្លាប់មិនញញើតដៃ មិនចាំបាច់ចាប់ឃុំនាំឱយតែចង្អៀតគុកដែរ ព្រោះទោះបីយ៉ាងណាប្រជាជនមិនសូវចោទសួរពីសិទ្ធិស្របច្បាប់ប្រើហិង្សារក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់របស់អាជ្ញាធរនោះទេ បើពួកគេធ្វើទៅលើកុបករហិង្សា។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រជាជនគ្មានសិទ្ធិស្របច្បាប់ប្រើអាវុធរក្សាឬបំផ្លាញសណ្តាប់ធ្នាប់ទេ។ ប្រជាជនទំនងជាពុំមានសមានចិត្តចំពោះអ្នកប្រើអាវុធប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលនោះឡើយ ទោះបីមានហេតុផលត្រឹមត្រូវនិងរដ្ឋាភិបាលគ្មានភាពស្របច្បាប់ក៏ដោយ។ ប៉ុន្តែ បើសម្លាប់បាតុករដោះស្រាយបញ្ហាបាន ជនផ្តាច់ការមិនទុកនោះទេ។ ពួកគេដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា ការបង្ក្រាបខ្លាំងពេគ បើភាពព្រៃផ្សៃនៃការបង្ក្រាបមិនអាចបំភ័យប្រជាជនបានទេ វានឹងរិតតែបង្កើនកំហឹងប្រជាជនទៅវិញ ជាលទ្ធផលធ្វើឱយពួកគេរិតតែតវ៉ា កាន់តែចូលរួមបាតុកម្មប្រឆាំងបន្តទៀត ក្នុងករណីដែលចលនានៅតែបន្ត បន្ទាប់ពីមានការបង្ក្រាប។ ម្យ៉ាង ទោះបីពួកគេប្រឹងប្រែងសម្លាប់ក៏សម្លាប់មិនអស់ដែរ ព្រោះអ្នករងគ្រោះដោយសារការចាប់ខ្លួនខុសបច្ចេកទេសនិងអ្នកមានសាច់ញាតិស្លាប់ដោយសារការបង្ក្រាបបាតុកម្ម នឹងគុំកួនបេ្តជ្ញាប្រឆាំងដល់ដំណក់ឈាមចុងក្រោយ ហើយនឹងក្លាយជាកងទាប់អហិង្សាស្មគ្រស្លាប់ បើសិនវិន័យអហិង្សានៅតែត្រូវបានរក្សា មិនបានបាត់បង់។ ដូច្នេះ ឱយតែបំបាក់ស្មារតីបាតុករបានគឺមានន័យថាការបង្ក្រាបបានសំរេចលទ្ធផលល្អបំផុត សម្លាប់កាន់តែតិចកាន់តែល្អ។ ការសម្លាប់អស់ប្រជាជនច្រើន ធនធានកម្លាំងពលកម្មមនុស្សដែលជាប្រភពនៃអំនាចរបស់របបដឹកនាំដែរនោះ កាន់តែហោច, ប្រមូលពន្ធបានកាន់តែតិច, រដ្ឋក្រនាំឱយអំពើពុករលួយកាន់តែស៊ីជ្រៅ, រដ្ឋកាន់តែខ្សោយ។ លទ្ធផលអាក្រក់ជាងនេះទៀតនោះគឺ យោធាក៏មិនអាចនៅស្មគ្រស្មោះនឹងរបបដឹកនាំបន្តទៅទៀតដែរ ប្រសិនបើមានសមាជិកក្រុមគ្រួសារ ញាតិសន្តាន មិត្រភក្តិរបស់ពួកគេស្លាប់ដោយសារការបង្ក្រាបនោះ។
បើភ្នាក់ងារបង្ក្រាបមិនសម្លាប់ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែចាប់ដាក់គុកធ្វើទារុណកម្មវិញនោះ ក៏បាតុករមានតែតាំងស្មារតីឱយរឹងមាំ ព្រោះសូម្បីតែពួកគេប្រមូលគ្នាស្មគ្រចិត្តឱយអាជ្ញាធរប៉ូលីសចាប់ទាំងអស់គ្នាក៏គ្មានគុកមានទំហំធំគ្រប់គ្រាន់សំរាប់ច្រកប្រជាជនដ៏ច្រើននោះដែរ។ បាតុករកាន់តែខ្លាច អ្នកបង្ក្រាបកាន់តែព្រហើន តែបើពួកគេក្លាហានវិញ អ្នកបង្ក្រាបនឹងខ្លាចពួកគេវិញ។ គុកធ្វើឡើងសំរាប់ដាក់ឧក្រិដ្ឋជន អ្នកទោស ជនសង្ស័យ មិនមែនសំរាប់ដាក់ប្រជាជនស៊ីវិលទេ ដូច្នេះរដ្ឋក៏ទំនងជាគ្មានគុកទំហំធំល្មមទៅផ្ទុកបាតុករទាំងអស់នោះដែរ អាចច្រកបានតែត្រឹមតែមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះ។ ទោះរដ្ឋមានគុកធំក៏ដោយ កងកម្លាំងសន្តិសុខក៏គ្មានចំនួនច្រើនអនេកអាចទៅចាប់ប្រជាជនមកដាក់គុកទាំងអស់គ្នាដែរ ទោះចាប់បានក៏បានដោយពិបាក។ បើមានអ្នកត្រូវបានចាប់ខ្លួនមកនោះជាសមាជិកគ្រួសារ ញាតិសន្តាន មិត្រភក្តិ អ្នកជិតខាង អ្នកស្គាល់គ្នា របស់ភ្នាក់ងារបង្ក្រាបទាំងនោះ ពួកគេត្រូវតែបង្ខំចិត្តមិនអនុវត្តតាមបទបញ្ជា ព្រោះពួកគេមិនអាចដាច់ចិត្តចាប់មនុស្សដែលជាប់មានទំនាក់ទំនងគ្នាទាំងនោះដាក់គុក ឬបណ្តោយពួកគេឱយរស់នៅត្រដាបត្រដួសក្នុងគុកនោះឡើយ។ ទោះបីមេពួកគេបង្ខំឱយសម្លាប់ ក៏កំរមានមនុស្សណាអាចសម្លាប់ឬធ្វើទារុណកម្មមនុស្សដែលជិតស្និទ្ធនឹងខ្លួនណាស់ ភ្នាក់ងារទាំងនោះក៏មិនមែនជាករណីលើកលែងដែរ។ អ្នកដែលដាច់ចិត្តធ្វើបាន លុះណាការតាំងចិត្តខ្ពស់ឬអមនុស្សធម៌បំផុត។
ក្នុងរបបដឹកនាំបែបផ្តាច់ការ ទោះបីកងកម្លាំងសន្តិសុខនិងយោធាគឺជាប្រភេទមនុស្សដែលគេបណ្តុះបណ្តាលទុកគ្រាន់បង្រ្កាបប្រើហិង្សាលើមនុស្សមួយក្រុមទៀតក៏ដោយ វាមិនអាចទៅរួចឡើយដែលថា មនុស្សមួយក្រុមអាចរស់នៅដាច់ពីប្រជាជនទួទៅទាំងមូលបាន។ គុកដែលពោរពេញដោយបាតុករច្រើនហៀរពេគធ្វើឱយពិបាកគ្រប់គ្រង ចំណាយធនធានទំនុកបំរុងច្រើន បង្កើតបានជាសម្លេងឡូឡាខ្លាំង គ្រាន់តែនាំពួកគេនាំគ្នាស្រែកឬធ្វើបាតុកម្មអត់អាហារទាំងអស់គ្នានោះ ក៏ឈឺក្បាលវិលមុខឆ្មាំគុកដែរ។ រដ្ឋមួយដែលចាប់ប្រជាជនច្រើនដាក់គុក កម្លាំងពលកម្មក៏ច្រើនដែលត្រូវបាត់បង់ពីទីផ្សារ បាត់បង់ពន្ធអាករចូលរដ្ឋ ប្រជាជននៅខាងក្រៅឯទៀតមិនអាចនៅសុខដែរ ព្រោះពួកគេក៏អាចមានសមាជិកគ្រួសារ ញាតិសន្តាន មិត្រភក្តិជាប់ឃុំដែរ។ បើអ្នកនៅខាងក្រៅទាំងអស់នាំគ្នាធ្វើបាតុកម្មអហិង្សា ឬកូដកម្មឈប់ធ្វើការទៀត កងកម្លាំងទាំងនោះពិតជាពិបាកទប់ទល់ណាស់។ បើចាប់ឃុំបាតុករថ្មីទៀត គ្មានកន្លែងសល់សំរាប់ដាក់ទេ។ បើប្រើឡានទឹក ឬឧស្ម័នបង្ហូរទឹកភ្នែក ហើយពួកគេនៅតែធ្វើបាតុកម្មទាមទារឱយដោះលែងទៀត ក៏មិនប្រាកដថាអាចបញ្ឈប់បាតុកម្មបានដែរ។ លោកស្រី ឆេណូវេថ បានអះអាងថា «ទោះនៅក្នុងប្រទេសណាក៏ដោយ គ្មានអ្នកមានស្វាមីភក្តិនឹងរបបណាមួយអាចរស់នៅដាច់តែឯងពីប្រជាជនខ្លួនឯងទាំងមូលបានឡើយ។»
យោធារបស់ជនផ្តាច់ការខ្លាំងតែកាយនិងអាវុធប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែពួកគេខ្លះគ្មានឆន្ទៈបំរើរបបដឹកនាំដោយស្មោះអស់ពីចិត្តនោះទេ។ ក្នុងរបបផ្តាច់ការ ទាហានយោធា កងសន្តិសុខ ប៉ូលីស ក៏ពុំខុសពីប្រជាជនទួទៅដែរ គឺរងគ្រោះពីអំពើពុករលួយ ខ្សែស្រលាយបក្សពួកនិយមរបស់មេដឹកនាំធំៗដូចតែគ្នាទេ។ ការប្រកាន់បក្សពួកនិយម អ្នកធំស៊ីអ្នកតូច អ្នកតូចស៊ីអ្នកតូចបន្តគ្នា ហើយនៅចួនកាល អ្នកធំមានក្រពះយក្ស ស៊ីទាំងអស់តែម្តងក៏មាន ធ្វើឱយពួកគេមិនពេញចិត្តនឹងថ្នាក់លើរបស់ខ្លួន ពួកគេធ្វើតាមតែទង្វើ តែក្នុងចិត្តខឹងស្អប់ពេគក្រៃ។ ថ្នាក់លើនោះហើយដែលតែងតែគាបសង្កត់ កិនយកប្រយោជន៍ លួចឬកាត់ប្រាក់ខែពួកគេ មិនខ្វាយខ្វល់ពីសុខទុក្ខជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគេ ប្លន់ដីពួកគេ ពេលសង្គ្រាមនឹកដល់ពួកគេ ក្រោយសង្គ្រាម ពិការផង អស់ទ្រព្យផង ត្រូវគេបំបរបង់បំភ្លេចចោលលែងនឹកនាយ៉ាងកំសត់។ កម្លាំងយោធាអាចយកជីវិតប្រជាជនស៊ីវិលដោយងាយស្រួលក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែសូម្បីតែពួកគេក៏ទទួលរងការខូចខាតដែរ គ្រាន់តែតិចឬច្រើន ដោយផ្ទាល់ឬប្រយោលប៉ុណ្ណោះ ព្រោះពួកគេស៊ីប្រាក់ខែប្រជាជននិងរស់នៅជាមួយប្រជាជន មិនមែនជាមួយថ្នាក់លើនោះទេ។ រដ្ឋសម្លាប់ប្រជាជនឯងដែលជាធនធានមនុស្សដ៏ចាំបាច់របស់រដ្ឋប្រាកដជាមិនអាចបន្តត្រដររស់បានយូរប៉ុន្មានឡើយ។ ការបង្រ្កាបមិនមែនបង្ហាញថា ជនផ្តាច់ការខ្លាំងនោះឡើយ តែគឺបាតុករខ្លាំង រហូតដល់ធ្វើឱយជនផ្តាច់ការខ្លាចព្រួយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពនិងអំនាចរបស់ពួកគេ ហេតុនេះទើបពួកគេប្រញាប់ប្រញាលវាយបំបែកជាបន្ទាន់។ លោក ខាល់ ឌើត (Karl W. Deutsch) អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយជាតិឆែក បានអះអាងអំពីរបបផ្តាច់ការប្រមូលផ្តុំខ្លាំងដូចជា របបសព្វាអាជ្ញាធរនិយម ដែលគេតែងតែងគិតថាខ្លាំងនោះ ថារិតតែត្រូវការប្រជាជនខ្លាំងជាងរបបផ្សេងទៅទៀត។ លោកបានសរសេរដូច្នេះ «អំនាចប្រមូលផ្តុំផ្ដាច់មុខ (Totalitarian Power) មានអានុភាពខ្លាំង លុះត្រាតែវាមិនត្រូវបានប្រើប្រាស់ញឹកញាប់។ ប្រសិនបើគេប្រើវាប្រឆាំងនឹងប្រជាជនទាំងមូលគ្រប់ពេលវេលានោះ វាពុំទំនងជាអាចនៅតែមានអានុភាពខ្លាំងក្នុងរយៈពេលយូរនោះឡើយ។ ដោយសាររបបសព្វាជ្ញាធរនិយមត្រូវការអំនាចត្រួតត្រាប្រជាជនច្រើនជាងរបបផ្សេងទៀត របបបែបនេះត្រូវការទម្លាប់គោរពតាមអាជ្ញាធរ ដែលមាននៅពាសពេញប្រទេសនិងអាចទុកចិត្តបានផងដែរ នៅក្នុងចំណោមប្រជាជន។ លើសពីនេះ ពួកគេត្រូវការការគាំទ្រសកម្ម យ៉ាងហោចណាស់ ក៏ពីផ្នែកសំខាន់នៃប្រជាជនទាំងមូលនៅក្នុងករណីចាំបាច់ដែរ។» ហេតុនេះហើយ គេមិនអាចអះអាងថា អំនាចប្រមូលផ្តុំផ្តាច់មុខនិងការប្រើកម្លាំងហិង្សាបង្ក្រាបប្រជាជនថាខ្លាំងនោះទេ នៅពេលដែលអំនាចនិងកម្លាំងនោះពឹងផ្អែកយ៉ាងសម្បើមលើប្រជាជនដដែលនោះ។ ប្រើកម្លាំងកាន់តែខ្លាំង មិនមែនកាន់តែខ្លាំងទេតែគឺកាន់តែខ្សោយ ហើយកាន់តែគ្មានប្រសិទ្ធភាពចំពោះអ្នករងអំនាចបែបនេះទៀតផង។ ទោះកាយស្របក៏ចិត្តពួកគេមិនអាចស្របដែរ ព្រោះចិត្តគ្រប់គ្រងរាងកាយជាជាងរាងកាយត្រួតត្រាចិត្ត។ វាមិនខុសពីបុរសខ្លាំងម្នាក់ប្រើកម្លាំងមិនសំរាក ហើយទីបំផុតក៏អស់កម្លាំងដួលដេកដោយឯកឯងនោះដែរ។
